Proceskosten in het familierecht

In het civiele recht is het gebruikelijk dat een partij die de procedure verliest in de proceskosten wordt veroordeeld. In het familierecht is dit niet het geval. Het is hoogst ongebruikelijk dat de rechter één van beide partijen veroordeeld in de proceskosten.

Proceskosten compenseren

In familierechtelijke procedures is het uitgangspunt dat geen proceskostenveroordeling wordt uitgesproken. Dat betekent dat iedere partij zijn of haar eigen kosten dient te dragen. De gedachte daarachter is, dat achter het belang van de procedure vaak vele persoonlijke en relationele moeilijkheden liggen. Een kostenveroordeling wordt met het oog op het emotionele aspect onwenselijk geacht. Daarnaast zou een kostenveroordeling als winst kunnen worden opgevat en dat kan de verdere relatie belasten, terwijl partijen vaak nog met elkaar verder moeten.

Proceskostenveroordeling

De rechter is niet verplicht om proceskosten te compenseren: hij kán dat doen, uit zichzelf of op verzoek van een van de partijen. Dat gebeurde tot voor kort zelden, maar recente uitspraken laten zien dat rechters steeds vaker ook in familierechtelijke procedures één van de partijen in de proceskosten veroordelen.

Uit de jurisprudentie kunnen vier redenen worden afgeleid op grond waarvan een rechter in het familierecht een partij in de proceskosten kan veroordelen. Dit is het geval:

• indien wordt geprocedeerd zonder dat daar een goede grondslag voor is;
  • bijvoorbeeld het instellen van hoger beroep tegen de echtscheiding, enkel om de afwikkeling te vertragen;
• indien het verzoek onvoldoende is onderbouwd;
  • bijvoorbeeld wanneer verzocht wordt om een verhoging van de alimentatie, terwijl de verzoeker nalaat om inzicht te verschaffen in de eigen financiële situatie;
• indien de proceshouding van een partij een proceskostenveroordeling rechtvaardigt, of;
  • bijvoorbeeld wanneer structureel niet gereageerd wordt op verzoeken;
• indien een partij misbruik maakt van het procesrecht.
  • bijvoorbeeld wanneer op basis van hetzelfde feitencomplex nogmaals een geschil wordt voorgelegd aan de rechter.

Kosten aantonen en bewijzen

Wil een partij met succes een beroep doen op een proceskostenveroordeling dan zal die partij ook de gemaakte kosten voor rechtsbijstand inzichtelijk moeten maken en moeten aantonen. De nota’s die aan de advocaat zijn voldaan of de betaalde eigen bijdrage op basis van de Wet op de Rechtsbijstand zullen dus in geding gebracht moeten worden, alsmede de nota van het betaalde griffiegeld.